Paneuropejskie płatności natychmiastowe

Natychmiastowe przekazywanie pieniędzy to coś, co właściwie przeszło już w krajach rozwiniętych z kategorii „nice to have” do kategorii „must have”. Dla błyskawicznych przelewów nie ma już właściwie żadnych przeciwwskazań oprócz tego, że stworzenie międzynarodowego systemu rozliczeń jest wymagającym zadaniem.

Krajowe systemy płatności natychmiastowych już funkcjonują lub są w trakcie realizacji na całym świecie. Banki w całej Europie są bardzo świadome potrzeby dostarczania swoim klientom transgranicznych płatności w czasie rzeczywistym, oprócz płatności krajowych. W Europie stanowi to pewne wyzwanie dla kolejnego etapu ewolucji bankowości real-time.

Choć ogólnoeuropejski schemat płatności SEPA Inst już istnieje, w Europie funkcjonują także aż 34 rynki, które wdrażają lub z powodzeniem wdrożyły krajowe systemy płatności natychmiastowych. To sprawia, że „prawdziwe” transgraniczne płatności natychmiastowe, czyli funkcjonujące zarówno w strefie euro, jak i poza granicami wspólnej waluty, są nieco skomplikowane.

Dwa systemy w europłatnościach

Dla każdego banku, który musi przeprowadzać transakcje poza swoim rynkiem krajowym, podłączenie do ogólnoeuropejskiego systemu jest strategicznym priorytetem. Pozostaje jednak wybór drogi. Na rynku konkurują ze sobą systemy EBA Clearing RT1 oraz system TARGET Instant Payments Settlement (TIPS) Europejskiego Banku Centralnego. W jaki sposób banki mogą zdecydować, w którym systemie nadać priorytet swoim zasobom i do którego z nich się podłączyć?

RT1 ma jak na razie więcej członków, dokładnie 75, ale jest to zamknięty system kontrolowany przez inwestujące w niego banki, które uiszczają opłaty członkowskie i mają ścisłe ograniczenia czasowe na przeprowadzenie testów. Z kolei TIPS nie pobiera żadnych opłat członkowskich i może być potencjalnie dostępny dla wszystkich.

Kluczową różnicą jest model pośredni dostępny dla TIPS, który wymaga korzystania z rachunku rozliczeniowego TARGET2 w Europejskim Banku Centralnym (EBC), ale nie narzuca wymogu, aby rachunek ten należał do dostawcy usług płatniczych (PSP) lub dostawcy usług inicjowania płatności (PISP). Zwłaszcza w świetle regulacji PSD2 mniejsze banki lub fintechy mogą dążyć do partnerstwa z bankiem sponsorującym, który posiada rachunek w systemie TARGET2 (T2). Dzięki temu zasięg TIPS może być znacznie szerszy niż RT1, zwłaszcza jeśli weźmie się pod uwagę rolę nowych uczestników rynku płatności w obsłudze osób nieposiadających rachunku bankowego lub korzystających z niego w niewystarczającym stopniu.

Jak działa TIPS?

Uczestniczący dostawcy usług płatniczych są zobowiązani utrzymywać płynność specjalnego rachunku otwartego w odpowiednim banku centralnym, z którego mogą być rozliczane płatności natychmiastowe. Wpłaty środków na rachunki TIPS są możliwe tylko w godzinach otwarcia TARGET2.

Poniższy schemat przedstawia w przybliżeniu schemat działania systemu TIPS:

1. Uczestnik wysyła wiadomość o natychmiastowej transakcji płatniczej SCT do TIPS.

2. TIPS zatwierdza i zastrzega kwotę do przeniesienia.

3. TIPS przekazuje transakcję płatniczą do akceptacji uczestnikowi otrzymującemu.

4. Uczestnik odbierający przesyła pozytywną odpowiedź do TIPS.

5. TIPS dokonuje rozliczenia.

6. TIPS potwierdza rozliczenie uczestnikowi wysyłającemu.

7. TIPS potwierdza rozliczenie uczestnikowi odbierającemu.

TIPS ma zachęcić dostawców usług płatniczych, ułatwiając im dotarcie do klientów – i to niskim kosztem (koszt pojedynczej transakcji w systemie TIPS to ok. 0,002 EUR). EBC liczy, że płatności natychmiastowe wkrótce staną się powszechne w całej Europie. Wtedy będzie wspierać również inne waluty, by zminimalizować fragmentację na europejskim rynku płatności detalicznych.

RT1 vs. TIPS: walka o prymat

Banki stanowią większość zarówno pod względem liczby klientów, jak i wolumenu transakcji, dlatego też większość natychmiastowych płatności transgranicznych będzie dokonywana w systemie bank – bank, a niekoniecznie w sieci poza bankami, przynajmniej w perspektywie krótkoterminowej. Dlatego też system, w którym uczestniczy jak największa liczba banków, ma duże znaczenie. Czynniki te mogą wpłynąć na decyzje banków co do wyboru priorytetowego systemu czasu rzeczywistego, przechylając szalę na korzyść RT1.

Jednak ze stosunkowo zamkniętą siecią wiąże się ryzyko; nie można oferować klientom usług w czasie rzeczywistym, jeżeli istnieje wysokie ryzyko, że nie będzie się w stanie przesyłać wszystkich płatności w czasie rzeczywistym, a niska osiągalność może na zawsze zlikwidować usługę, jeżeli klienci poczują się „sparzeni” swoimi początkowymi doświadczeniami. Wydaje się, że TIPS wygrywa w wyścigu o to, czy banki będą traktować priorytetowo swój budżet, jeśli chodzi o podłączenie do ogólnoeuropejskiego systemu płatności natychmiastowych.

Biorąc pod uwagę potencjał RT1 i TIPS w zakresie zasięgu, logicznym rozwiązaniem wydaje się włączenie obu systemów przez banki. Jednak banki muszą wziąć pod uwagę swoje skomplikowane, starsze środowisko, którego integracja wymaga sporych nakładów. Ich konkurenci z branży fintech nie są obciążeni starszymi technologiami, a do tego nie są członkami Europejskiego Stowarzyszenia Bankowego (EBA) i nie mają dostępu do RT1, więc zasadniczo mają do dyspozycji tylko jeden schemat: TIPS.

Błyskawiczny pieniądz stymuluje biznes

Podłączenie się do systemu TIPS i oferowanie usług paneuropejskich płatności natychmiastowych jest kolejnym krokiem na drodze do bankowości real-time, wspierającej globalny rynek e-commerce. Wdrożenie systemu TIPS może na początku mieć niewielką skalę ze względu na niski wolumen transakcji, ale nie oznacza to, że będą to usługi niskiej jakości.

Początkowy rozwój ogólnoeuropejskich usług płatności natychmiastowych z wykorzystaniem systemu TIPS będzie miał na celu zaspokojenie potrzeb największych i najważniejszych klientów korporacyjnych. Klienci korporacyjni potrzebują jednak czegoś więcej niż tylko płatności w czasie rzeczywistym. W grę wchodzi dostarczanie informacji o przekazach pieniężnych w czasie rzeczywistym, zarządzanie płynnością oraz dodatkowe dane (BI), jak również możliwość zintegrowania z nim innych systemów i typów komunikatów.

Kwestia ogólnoeuropejskiego systemu nie dotyczy jedynie nowego rodzaju płatności, ale również nowego, coraz bardziej globalnego środowiska biznesowego. Każde paneuropejskie wdrożenie musi teraz łatwo skalować się do rosnących wolumenów i integrować z globalnymi systemami płatności transgranicznych, aby zapewnić jakość i zasięg usług, których oczekują klienci.

Płatności natychmiastowe mogą pobudzić dalszy rozwój międzynarodowego e-commerce. Jak wynika z najnowszego raportu GS1 Polska poświęconego zagranicznemu handlowi online, coraz więcej polskich sprzedawców wchodzi na rynek zagraniczny – bezpośrednio lub poprzez portale marketplace. Dzięki płatnościom natychmiastowym nie musieliby ryzykować braku zapłaty w zakupach internetowych, ponieważ wydanie towarów i usług można będzie łatwo zsynchronizować z płatnością.

Paneuropejskie płatności błyskawiczne już w 2022?

Ogólnoeuropejskie płatności natychmiastowe można wprowadzić nawet do końca tego roku. Wszyscy dostawcy usług płatniczych (PSP), którzy przyłączyli się do schematu SCT Inst i są osiągalni w TARGET2, powinni również stać się osiągalni na rachunku płynności pieniądza banku centralnego TIPS.

Jeżeli chodzi o Polskę, żaden z naszych banków nie uruchomił płatności błyskawicznych w oparciu o TIPS samodzielnie. Pierwsze kroki do integracji z systemem TIPS zrobił za to KIR, który testuje obecnie rozwiązanie pod roboczą nazwą Euro Express Elixir (KIR występuje tu w roli Instructing Party). Jeżeli wszystko pójdzie dobrze, dzięki TIPS podmioty sektora finansowego w Polsce zyskają dostęp do jednolitej paneuropejskiej szyny płatności natychmiastowych do końca tego roku.

Nadchodząca transformacja bankowości pozwoli w pełni wykorzystać możliwości Data-Driven Banking. W CCA Europe powołaliśmy wewnętrzny zespół zajmujący się płatnościami natychmiastowymi oraz ISO 20022 i wspólnie zastanawiamy się, jak najlepiej przygotować naszych klientów i partnerów biznesowych na nadchodzące zmiany. Wierzymy, że te banki, które jako pierwsze udostępnią swoim klientom błyskawiczne przelewy transgraniczne, po prostu wygrają.

Więcej szczegółów dotyczących funkcjonowania systemu TIPS w kolejnym artykule.